تسلیم ساحران (قرآن)ساحران وقتی پی به معجزه حضرت موسی علیه‌السلام بردند به او ایمان آوردند، و دعا کردند در حال تسلیم خداوند بمیرند. ۱ - دعاهای ساحران مؤمنمردن در حال تسلیم خداوند، از دعاهای ساحران مؤمن به موسی علیه‌السّلام بود: وما تنقم منا الا ان ءامنا بـایـت ربنا لما جاءتنا ربنا افرغ علینا صبرا وتوفنا مسلمین. انتقام تو از ما، تنها بخاطر این است که ما به آیات پروردگار خویش (هنگامی که به سراغ ما آمد) ایمان آوردیم. بارالها! صبر و استقامت بر ما فرو ریز! (و آخرین درجه شکیبایی را به ما مرحمت فرما! ) و ما را مسلمان بمیران!» ۱.۱ - دیدگاه مفسرینو ما تنقم منا الا ان آمنا بآیات ربنا لما جاءتنا: ابن عباس گوید: یعنی ما گناهی مرتکب نشده‌ایم و خطایی از ما سر نزده است که سزاوار شکنجه تو باشیم، جز اینکه به آیات پروردگارمان که بر موسی نازل شده است، ایمان آورده‌ایم. ربنا افرغ علینا صبرا: خدایا به هنگام قطع دست و پا و رفتن بردار، بما صبر عطا کن تا کافر نشویم. مقصود این است که خداوند لطف خود را شامل حال آنها گرداند، تا شجاعت خود را از کف ندهند. و توفنا مسلمین: ما را موفق بدار تا در راه ایمان و اسلام ثابت قدم باشیم و با ایمان زندگی کنیم فانی را بدرود گوییم. برخی گویند: مقصود از «مسلمین» مخلصین است. یعنی چنان در راه خدا اخلاص داشته باشیم که گرفتاریها و سختی‌ها ما را از دینمان باز ندارد. گویند: همان روز فرعون آنها را بدار آویخت. در آغاز روز ساحرانی کافر بودند و در پایان روز، شهدایی سرفراز. برخی گفته‌اند: فرعون بر آنها دست نیافت و نجات یافتند. ساحران مؤمن سپس برای اینکه پاسخی به تهمت فرعون داده باشند و حقیقت امر را بر انبوه مردمی که تماشاچی این صحنه بودند، روشن سازند و بی گناهی خویش را ثابت کنند، چنین گفتند: تنها ایرادی که تو به ما داری این است که ما به آیات پروردگار خود، هنگامی که به سراغ ما آمد، ایمان آورده‌ایم (و ما تنقم منا الا ان آمنا بآیات ربنا لما جاءتنا). یعنی ما نه اخلالگریم و نه توطئه و تبانی خاصی بر ضد تو کرده‌ایم، و نه محرک ما بر ایمان به موسی علیه‌السلام این بوده است که زمام قدرت را بدست بگیریم و نه مردم این کشور را از سرزمین خود بیرون کنیم و خودت نیز می‌دانی که ما این کاره نیستیم، بلکه ما هنگامی که حق را دیدیم و نشانه‌های آن را بخوبی شناختیم به ندای پروردگار خود پاسخ گفتیم و ایمان آوردیم و تنها گناه ما در نظر تو همین است و بس! در حقیقت آنها با جمله نخست به فرعون نشان دادند که هرگز از تهدید او نمی‌هراسند و با شهامت به استقبال همه حوادث حتی مرگ و شهادت می‌شتابند و با جمله دوم به اتهاماتی که فرعون بر آنها وارد کرده بود، با صراحت پاسخ گفتند. جمله تنقم از ماده نقمت (بر وزن نعمت) در اصل به معنی انکار کردن چیزی است به زبان، یا بوسیله عمل و مجازات نمودن، بنابراین آیه بالا هم ممکن است به این معنی باشد که تنها ایراد تو بر ما این است که ایمان آورده‌ایم، و یا به این معنی باشد که مجازاتی را که می‌خواهی انجام دهی به خاطر ایمان ما است. سپس روی از فرعون برتافتند و متوجه درگاه پروردگار شدند و از او تقاضای صبر و استقامت کردند، زیرا می‌دانستند بدون حمایت و یاری او، توانایی مقابله با این تهدیدهای سنگین را ندارند، لذا گفتند: پروردگارا پیمانه صبر را بر ما فرو ریز و ما را با اخلاص و با ایمان تا پایان عمر بدار (ربنا افرغ علینا صبرا و توفنا مسلمین). و جالب اینکه آنها با جمله افرغ علینا صبرا، چنین اظهار داشتند که چون خطر به آخرین درجه رسیده است، تو نیز آخرین درجه صبر و استقامت را به ما مرحمت کن (زیرا افرغ از ماده افراغ به معنی ریختن ماده سیالی از ظرف است بطوری که ظرف از آن خالی شود). ۲ - پانویس
۳ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۱۰۰، برگرفته از مقاله «تسلیم ساحران». |